Hypertetraëder
Hypertetraëder is een compositie, gemaakt in opdracht van de stichting LOGOS voor de opening van de nieuwe Tetraëder-concertzaal op 18-1-1991. De ambitie van de bouwheer van de Tetraëder om steeds het nieuwe en het onbekende te verkennen en dit daar een kans te geven, heb ik in deze compositie als een vierde dimensie geïntegreerd. Hiervoor gebruik ik een hypertetraëder. Wij kunnen ons dat niet voorstellen daarom insinueren we dat met een hypertetraëder. zoals een zonneschaduw een 2-dimensioneel vlak is en het een 3D-lichaam suggereert dat de schaduw veroorzaakt. Zo zal het 3D-gebeuren van deze compositie met beeld en klank ook de hogere dimensie suggereren.
Voorstudie
Op mijn Archimedescomputer had ik computerprogramma gemaakt, bestaande uit een groot aantal toevalgeneratoren die elk één klankparameter van mijn TX81Z synthesizer bestuurden. De bedoeling was dit algoritme de volledige controle te geven over de synthesizer en het dan uren lang aan zijn lot over te laten. Ondertussen moest alles worden opgenomen om nadien te beluisteren welke resultaten dat opleverde. ’s Anderendaags beluisterde ik dan het resultaat dat dikwijls vervelend of saai klonk, maar de interessante stukken kopieerde ik.
's Nachts geluid oogsten - Manna
Een enkel fragment van 1 min 37 seconden klonk verrassend levendig en bevatte ook een grote dynamiek. Het charmeerde mij zodanig dat ik het als mini-compositie heb behouden. Omdat het zomaar als geschenk door het toeval naar mij toegeworpen werd, kreeg het de titel “Manna” naar het manna dat volgens de bijbel als voedsel zomaar uit de hemel viel voor de Joden tijdens hun vlucht uit Egypte. Ik heb op dergelijke manier geoogste klanken ook gebruikt in de compositie Hypertetraëder.
De keuze van een derde dimensie
Ik wou de visuele projectie van een driedimensionale ruimte op een tweedimensionaal computerscherm tonen. Dus moest ik aan het computerscherm een extra derde dimensie toevoegen. Daarvoor koos ik een tijdsdimensie. Het beeldscherm is het vlak waardoorheen zeer traag een roterend ruimtelijk lichaam (een tetraëder) vliegt (zie afbeeldingen). Het toevoegen van deze tijdsdimensie maakt het bovendien mogelijk om het beeld samen met de muziek te laten verlopen.
Loodrecht
In een tetraëder staan intuïtie en ratio loodrecht op elkaar maar ze zijn steeds volledig aanwezig. Geen contrasten of tegenstrijdigheden, maar twee kosmische krachten die elkaar beïnvloeden. Dit is weergegeven op de figuur bij deze pagina.
De vierde dimensie en Ruis
Ruis is alles én is niets.
Ruis kan verschillende betekenissen hebben. In de geluidsleer is ruis de samenstelling van oneindig veel sinustonen met alle mogelijke frequenties en fases. Alles dus.
In de communicatie staat ruis eerder voor een slechte, of zelfs onmogelijke transmissie. Ruis is een storing. Vroeger in het analoge tijdperk kreeg je op het televisiescherm ruis als er geen uitzending was. Hetzelfde gebeurde ook op de radio. Ruis betekende op dat moment afwezigheid. Niets.
In deze stereofonische compositie staat ruis voor een universum van mogelijkheden, een ongelimiteerde ruimte vol toevalligheden en ideeën.
In die ruis komen toevallige samenklonteringen voor, clusters. Zoals in het heelal ook hemellichamen ontstonden uit toevallige verdichtingen van de aanwezige materie. Die geluidsclusters vond ik in mijn nachtenlange opnames van het toeval of dus ruis. In de loop van het stuk gaat de ruis over naar één monotone structuur: het idee dat uit intuïtie geboren wordt ...
laatste update: 2021.05.21