Dirk Veulemans - Componist
NED | ENG

1/3  meditatieve ruimte het zelf zijn - Jan Dries - 1986-2007 Theaterplein, Antwerpen.
(foto: courtesy and copyright: Estate Jan Dries en Middelheimmuseum Antwerpen)

2/3  meditatieve ruimte het zelf zijn - Jan Dries - 2019 Middelheimmuseum, Antwerpen.
(foto: courtesy and copyright: Estate Jan Dries en Middelheimmuseum Antwerpen)

3/3  Zadelvlak: Convergeren - rust - Divergeren
 

Mijn eerste elektronische performance

De Antwerpse Culturele Raad die jaarlijks “Muziek in de Stad” organiseerde, nodigde SEM in 1988 uit om in dit festival een concert te geven en daarvoor een compositie te maken. Het twee jaar oude abstracte werk “Meditatieve Ruimte” van de toen 63-jarige beeldhouwer Jan Dries (†2014) moest bij dit project als inspiratiebron dienen.

Meditatieve Ruimte

Dries' "Meditatieve Ruimte" kreeg in 1986 een permanente uitvoering op het plein voor de nieuwe stadsschouwburg in het centrum van Antwerpen. Het zadelvlak, dat aan de ene kant boven het plein uitrijst en aan de andere kant naar beneden glooit, lag er tot 2007, de heraanleg van het plein. Het weerstond al die jaren de wekelijkse markt en vormde daar op een bepaalde manier een evenwicht mee.

SEM gebruikte de verkorte titel voor de nieuwe audiovisuele creatie: "Meditatieve ruimte".

De muziek van dit project, werd door Joris De Laet en door Paul Adriaenssens gemaakt.

Live computer graphics

Ikzelf zorgde voor live computer graphics en zou deze bij hun muziek vertonen. Die graphics zou ik verwezenlijken met de mogelijkheden van mijn nieuwe Archimedes A310, een voor die tijd erg krachtige 'personal computer'. Het moest volgens mij wel lukken om op een paar maanden tijd het ding te leren kennen en er graphics in kleur uit te krijgen. Kleuren op de computer kwamen toen net binnen het bereik van de gewone computerbezitter. Deze graphics moesten én live én in real time gebeuren want deze op video vastleggen of in een bestand opslaan zoals dat vandaag kan, was niet mogelijk toen.

Structuur

Er werd binnen SEM in onderlinge samenspraak beslist de structuur van het werk uit de sculptuur zelf af te leiden. Iedere deelnemer zou zich houden aan deze structuur en zelfstandig voor klank of beeld zorgen. Op het concert zouden deze bijdragen samengevoegd worden.

De abstracte structuur van de compositie werd afgeleid uit het 2-dimensionale beeld van het zadelvlak (zie afbeelding):

  1. 25 minuten convergerend
  2. 20 minuten parallel
  3. 15 minuten divergerend

Hoe deze structuur moest geïnterpreteerd worden, daar besliste iedere deelnemende componist of graficus zelfstandig over. In de muziek betekende dit dat de gebruikte klankparameters de eerste 25 minuten uit een smaller wordend domein geplukt werden, daarna een tijd stabiel bleven. En tenslotte verbreedde het domein weer waaruit de klankparameters kwamen.

In de computer graphics gebeurde hetzelfde. Het programmeren van een bewegend zadelvlak verliep redelijk vlot. Het beeld was vooral in het begin abstract en minimalistisch en trok de aandacht niet al te zeer van de muziek weg. In het middendeel werd het organischer. Het grafische materiaal hiervoor werd door het computerprogramma van het scherm gesampled tijdens het eerste gedeelte. Het derde deel bracht visueel rust en kwam helemaal tot de essentie.

Voorstelling tijdens Muziek in de stad

De eerste opvoering gebeurde in mei 1988 in het auditorium van Ebes. Dat was tot 1990 de naam van de elektriciteitsmaatschappij op de Mechelsesteenweg te Antwerpen. Later werd het werk ook nog vertoond in het Antwerpse zomerfestival Fabrik 88.

De video

Dat daarvan nu nog een video bestaat is geluk hebben, ook al is de kwaliteit ervan op het randje. We mogen niet vergeten dat dit graphicsverhaal zich rond de jaren 1990 afspeelt. Video was toen nog helemaal een analoog verhaal. De beelden zuiver opnemen was niet mogelijk zonder het gebruik van zeer duur studiomateriaal. Ik moest het met mijn Archimedes doen en met een VHS recorder.

laatste update: 2021.06.06


Gerelateerde pagina's
  S.E.M.
  Videoalbum: ARC

Links andere websites
  meditatieve ruimte het zelf zijn - Jan Dries - Middelheim Museum
  Estate Jan Dries

Alle rechten voorbehouden