Onderzoek

Stap voor stap de juiste richting uitproberen en een betere weg inslaan op het moment dat het kan. Dit is ongeveer de spontane strategie geweest op weg naar een goede concertklank die ik, als ik zo terugkijk, toch als onderzoek mag bestempelen.

Quadrafonie

Tijdens mijn mid-tienerjaren kwam de quadrofonie op het toneel. QuadrOfonie met "o". Er werd bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar grammofoonplaten met dubbele groef, de eerste bandopnemers met 4 koppen kwamen op de markt enz. Al dit onderzoek bleef echter voorbehouden voor labo's en er werd zeer dure apparatuur verkocht voor de consument die er interesse in had. De quadrofonie is echter nooit doorgebroken tot in de gewone huiskamer.

Toen ik meer dan 15 jaar later mijn eigen studio begon uit te bouwen kwam deze 4-kanaals technologie weer in het zicht. Er waren ondertussen betaalbare apparaten ontwikkeld voor muzikanten om 4-stemmige opnames te kunnen realiseren. Daarmee konden dan natuurlijk evengoed quadrofonische composities gemaakt worden. Om te kunnen monteren met 4 sporen tegelijk was er in de studio dan wel een 2de bandopnemer nodig, ook met 4 kanalen.

Taaltip

Tijdens het typen van teksten hierover, reageerde de spellingschecker telkens op het woord 'quadrofonie'. Het zou gewijzigd moeten worden in 'quadrAfonie'. Met een A dus. Teksten op Wikipedia vermelden "Dit werd quadrafonie of quadrofonie genoemd." Wat is het nu? Dan maar het online Groene Boekje geraadpleegd (link onderaan) en daar staat:

  de quadrafonie (v) [qua·dra·fo·nie] zelfstandig naamwoord

Quadrofonie wordt niet vermeld. Ik heb er even moeten aan wennen, maar vanaf nu schrijf ik quadrafonie met een A

Surround 8 kanalen

Aanvankelijk gaven we met S.E.M. concerten in quadrafonie. Twee luidsprekers links en rechts vooraan, en nogmaals twee achteraan. Dit vond ik alvast een hele interessante toevoeging vergeleken bij een gewone stereoweergave. Rond die tijd maakte ik ook kennis met Musiques & Recherches, een organisatie opgericht door Annette Vande Gorne. Zij had, op haar beurt geïnspireerd door François Bayle en zijn acousmonium, een concertinstallatie uitgebouwd met 8 of meer weergavekanalen. Die luisterervaring maakte indruk op mij en zette mij aan om eveneens die richting uit te gaan.

Hiervoor moesten verschillende stappen gezet worden. Er moesten luidsprekers zijn, en dan liefst goede en krachtige exemplaren. Er waren ook een mengtafel en versterkers nodig die deze meerdere kanalen konden aansturen. Tenslotte ondervond ik tijdens de realisatie dat ook het vervoer en opslag van deze apparatuur een punt van aandacht werd.

Instrumentenbouw

Ik heb het altijd boeiend gevonden om zelf klankobjecten te bouwen. Eerst waren dat getimmerde snaarinstrumenten zoals een hommel of een vedel, maar dat konden evengoed computerprogramma's zijn die klank produceerden. En ja, zo heb ik ook gewerkt aan een surround-installatie met 8 kanalen. Na in 1996, of was het '97, op een ruime zolderverdieping bij Natural Sound in Sleidinge (Oost-Vlaanderen) een demonstratie te hebben gehoord van diverse zelfbouw luidsprekers, viel daar het model Format van het merk Vifa werkelijk op door de krachtige en gedetailleerde klank. Ik kocht daar een koppel van en heb het pakket thuis onder het afdakje aan onze achterdeur in elkaar gelijmd. De kunst van het lijmen had ik tijdens een eerdere curus instrumentenbouw geleerd. Die luidsprekers heb ik in een auberginekleur afgewerkt.

De klank was zo bevredigend dat ik kort nadien nog 4 extra luidsprekers heb gemaakt en een tijd later nog eens 2. Nadat ik ook nog sokkels had laten lassen, versterkers aangeschaft konden de eerste 4 FORMAT-luidsprekers voor de eerste keer in concert gaan tijdens het concert voor 25 jaar S.E.M. Sindsdien is het volledige stel van 8 stuks op vele plaatsen en gelegenheden gebruikt om surroundconcerten te geven. Meer dan 20 jaar later leveren deze Formats nog altijd subliem geluid.

Events met 8 kanalen

De foto's bij deze pagina geven een idee van de luidspreker zelf. Wie een overzicht wil bekijken van waar en hoe die surroundinstallatie zoal gebruikt is geweest, kan hiervoor naar de pagina gaan voor een verzameling van foto's waarop de aanwezigheid van de Formats te zien is.

Foto's waarop het 8-kanaalsdispositief voorkomt

laatste update: 2021.08.29