Vogelzang in de muziek

De merel en de nachtegaal zijn twee composities die ik maakte na het beluisteren van barokke muziek waarin vogelzang geëvoceerd wordt. Ik ben daardoor aan het zoeken gegaan hoe op mijn eigengemaakte pijporgel vogelgeluid zou kunnen klinken.

Eerst was er mijn stilgevallen poging een nachtegaal-register te maken zoals dat op barokorgels ook voorkwam en zoals ik er eentje op het kerkorgel in Broechem heb kunnen bekijken. Dat bestond uit een U-vormig metalen fluitje waarvan het open uiteinde in een potje gevuld met water stak.

Vogelzang en MIDI

Vogels zijn erg dikwijls in oude composities opgenomen, maar het heeft tot halverwege vorige eeuw geduurd voor er iemand echt de vogelzang noteerde en daarmee muzikaal aan de slag ging. Dat was Olivier Messiaen dus. Ik vond dat ik met de technologie van vandaag een stap verder moest zetten hierin. Dat was de reden dat het idee van het nachtegaalregister werd verlaten en mijn onderzoek om de vogelzang via (eigen gemaakte) MIDI-software te imiteren. Dit is me verrassend goed gelukt en natuurgetrouw klinkende vogelzang klinkt nu uit de pijpen van mijn orgels. Een groot voordeel daarbij was dat ik in de stroom MIDI-data kon ingrijpen om er een compositie mee te maken.

De Merel en De Nachtegaal

De Merel is een eerder abstracte compositie geworden waarin ook stiltes voorkomen die volledig de rusten in de zang van de merel volgen.

Bij De Nachtegaal, die dichter bij de originele zang blijft, onstaat er een dialoog tussen de realistische nachtegaalzang en een naïeve imitatie, gemaakt door een algoritme.

Het staat een beetje symbool voor het omgaan met onze huidige tijd waar algoritmes en A.I. stilaan overal aanwezig zijn. Artificiële vogelzang dat eerst een soort ode was aan onze aardbol, zal ersatz worden die we nodig hebben om onze omgeving leefbaar te houden.

laatste update: 2022.12.07